Midnight Express (film)

Midnight Express
Gatunek	kryminał; biograficzny; dramat
Rok produkcji	1978
Data premiery	6 października 1978
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone; Wielka Brytania
Język	angielski; francuski; maltański
Czas trwania	121 minut
Reżyseria	Alan Parker
Scenariusz	Oliver Stone
Główne role	Brad Davis; John Hurt; Irene Miracle
Muzyka	Giorgio Moroder
Zdjęcia	Michael Seresin
Scenografia	Geoffrey Kirkland
Kostiumy	Milena Canonero
Montaż	Gerry Hambling
Produkcja	Alan Marshall; David Puttnam
Wytwórnia	Casablanca Filmworks
Dystrybucja	Columbia Pictures

Midnight Express – oparty na faktach amerykańsko-brytyjski film kryminalny z roku 1978, powstały na podstawie książki Billy’ego Hayesa i Williama Hoffera pod tym samym tytułem. Midnight Express oznacza w slangu ucieczkę.

Fabuła

Billy Hayes jest amerykańskim studentem, który spędza wakacje w Turcji. Zostaje zatrzymany na lotnisku, ponieważ znaleziono przy nim dwa kilogramy haszyszu. Zostaje skazany na cztery lata pozbawienia wolności. Przed końcem wyroku ponownie staje przed sądem i zostaje skazany na kolejnych trzydzieści lat. Pobyt w więzieniu staje się piekłem: z jednej strony brutalni strażnicy, z drugiej zwyrodniali współwięźniowie. Tylko dzięki wsparciu Maksa, Billy nie ulega presji prześladowców. W końcu decyduje się na ucieczkę...

Książka a film

Pomiędzy fabułą filmu a faktami zawartymi w autobiografii Hayesa istnieją różnice – najważniejsze poniżej:

Billy Hayes w Turcji był sam, a w filmie ze swoją dziewczyną
Billy Hayes nie doświadczył żadnej przemocy seksualnej ze strony tureckich strażników oraz miał dobrowolne kontakty seksualne z współwięźniami, natomiast w filmie ostatecznie odrzuca propozycję współwięźnia, a dowódca strażników próbuje go gwałcić;
„Tex” był tureckim policjantem, który początkowo tłumaczył rozmowy Hayesa z innymi policjantami, a potem zawiózł go na komisariat (gdy samochód stanął na czerwonym świetle, Hayes próbował uciec, ale „Tex” go zatrzymał grożąc pistoletem), podczas gdy w filmie udaje amerykańskiego dyplomatę, a później zatrzymuje Billy’ego po dłuższym pościgu;
w 1972 r. Billy spędził siedemnaście dni w więziennym szpitalu psychiatrycznym i nigdy nie odgryzł języka współwięźniowi, a w filmie spędził 7 miesięcy przed ucieczką, a wcześniej po bójce odgryzł język współwięźniowi współpracującemu z władzami więzienia (za ten czyn został umieszczony w szpitalu);
Billy Hayes został przeniesiony (po łapówce od rodziców) do więzienia o łagodniejszym rygorze na wyspie, z którego uciekł, później przepłynął jezioro motorówką, a potem pieszo i autobusem dotarł do granicy greckiej, którą przekroczył; w filmie po zabiciu próbującego go zgwałcić dowódcy straży przebiera się za strażnika i w ten sposób opuszcza więzienie;
dowódca straży Hamidou został w 1973 r. zastrzelony przez niedawno zwolnionego więźnia, który dostrzegł go podczas picia herbaty w kawiarni na zewnątrz więzienia i strzelił osiem razy; w filmie został zabity przypadkowo przez Hayesa (uderza tyłem głowy w wieszak), gdy próbował go zgwałcić.

Obsada

Brad Davis – Billy Hayes
Irene Miracle – Susan
Bo Hopkins – Tex
Paolo Bonacelli – Rifki
Paul L. Smith – Hamidou
Randy Quaid – Jimmy Booth
Norbert Weisser – Erich
John Hurt – Max
Mike Kellin – Pan Hayes
Franco Diogene – Yesil
Michael Ensign – Stanley Daniels

Nagrody i nominacje

Oscary za rok 1978

Najlepszy scenariusz adaptowany - Oliver Stone
Najlepsza muzyka - Giorgio Moroder
Najlepszy film - Alan Marshall, David Puttnam (nominacja)
Najlepsza reżyseria - Alan Parker (nominacja)
Najlepszy montaż - Gerry Hambling (nominacja)
Najlepszy aktor drugoplanowy – John Hurt (nominacja)

Złote Globy 1978

Najlepszy dramat
Najlepszy scenariusz - Oliver Stone
Najlepsza muzyka - Giorgio Moroder
Najlepszy aktor drugoplanowy – John Hurt
Odkrycie roku – aktor Brad Davis
Odkrycie roku - aktorka Irene Miracle
Najlepsza reżyseria - Alan Parker (nominacja)
Najlepszy aktor dramatyczny – Brad Davis (nominacja)

Linki zewnętrzne

1970-79	Bugsy Malone (1976) Midnight Express (1978)
1980-89	Sława (1980) Najwyższa stawka (1982) Ściana (1982) Ptasiek (1984) Harry Angel (1987) Missisipi w ogniu (1988)
1990-99	Przyjdź zobaczyć raj (1990) The Commitments (1991) Droga do Wellville (1994) Evita (1996) Prochy Angeli (1999)
2000-09	Życie za życie (2003)

1950-1969	Miejsce pod słońcem (1951) Największe widowisko świata (1952) Na nabrzeżach (1954) Na wschód od Edenu (1955) W 80 dni dookoła świata (1956) Most na rzece Kwai (1957) Ucieczka w kajdanach (1958) Ben Hur (1959) Spartakus (1960) Działa Navarony (1961) Lawrence z Arabii (1962) Kardynał (1963) Becket (1964) Doktor Żywago (1965) Oto jest głowa zdrajcy (1966) W upalną noc (1967) Lew w zimie (1968) Anna tysiąca dni (1969)
1970–1989	Love Story (1970) Francuski łącznik (1971) Ojciec chrzestny (1972) Egzorcysta (1973) Chinatown (1974) Lot nad kukułczym gniazdem (1975) Rocky (1976) Punkt zwrotny (1977) Midnight Express (1978) Sprawa Kramerów (1979) Zwyczajni ludzie (1980) Nad złotym stawem (1981) E.T. (1982) Czułe słówka (1983) Amadeusz (1984) Pożegnanie z Afryką (1985) Pluton (1986) Ostatni cesarz (1987) Rain Man (1988) Urodzony 4 lipca (1989)
1990-2009	Tańczący z wilkami (1990) Bugsy (1991) Zapach kobiety (1992) Lista Schindlera (1993) Forrest Gump (1994) Rozważna i romantyczna (1995) Angielski pacjent (1996) Titanic (1997) Szeregowiec Ryan (1998) American Beauty (1999) Gladiator (2000) Piękny umysł (2001) Godziny (2002) Władca Pierścieni: Powrót króla (2003) Aviator (2004) Tajemnica Brokeback Mountain (2005) Babel (2006) Pokuta (2007) Slumdog. Milioner z ulicy (2008) Avatar (2009)
2010-2029	The Social Network (2010) Spadkobiercy (2011) Operacja Argo (2012) Zniewolony (2013) Boyhood (2014) Zjawa (2015) Moonlight (2016) Trzy billboardy za Ebbing, Missouri (2017) Bohemian Rhapsody (2018) 1917 (2019) Nomadland (2020) Psie pazury (2021) Fabelmanowie (2022) Oppenheimer (2023)